Kisttraining met 4 leeuwen

Ik werk onder andere bij Stichting Leeuw. Stichting Leeuw heeft als doel het opvangen van grote katachtigen in nood. Als dat mogelijk is, is de opvang tijdelijk en worden de dieren voorbereid op terugkeer naar hun land van herkomst. De dieren die opgevangen worden, komen bijvoorbeeld van particulieren of zijn oud-circusdieren. Door nieuwe wet- en regelgeving mogen roofdieren in steeds minder landen optreden. Voor leeuwen en tijgers is daarom vaak geen plaats meer. Hun eigenaren zoeken dan een plek waar ze van een goede oude dag kunnen genieten.

Stichting Leeuw werkt op dit moment samen met twee opvangorganisaties, Emoya (leeuwen) en Wildlife Friends Foundation Thailand (tijgers), waar de dieren uit de opvang naartoe gaan als ze sterk genoeg zijn om in hun natuurlijke omgeving te leven. Er wordt hard gewerkt aan een eigen opvang The Lions Foundation in Zuid-Afrika op het Schrikkloof Nature Reserve.

Om de dieren hier te krijgen moeten ze natuurlijk op transport. Om dit transport veilig en met zo weinig mogelijk stress te laten verlopen bereiden we de dieren zoveel mogelijk voor op dit transport. Onder andere de gezondheid wordt goed in de gaten gehouden en de dieren krijgen alle benodigde entingen.

Maar een belangrijk onderdeel van die voorbereiding is de kisttraining. En dat is waar ik bij kom kijken. Er bestaan een aantal opties om de leeuwen in hun transportkist te krijgen.

• Verdoven en dan weer wakker laten worden in de kist.
• Opduwen/opjagen zodat ze alleen nog maar de kist in kunnen.
• Trainen zodat ze zelf vrijwillig de kist in lopen.

Elke optie heeft natuurlijk zijn voor- en nadelen, maar optie 3 is in mijn ogen de meest diervriendelijke en de meest veilige voor zowel mens als dier. Het nadeel, het duurt wat langer bij sommige dieren. Maar omdat wij ruim van te voren weten wanneer en welke dieren op transport gaan, is dit geen probleem.

Voor Ambra, Hugo, Simba en Isolde stond een trip naar Afrika op de planning en konden we dus de transport kist gaan trainen.
Kleine stapjes, altijd belonen en proberen overal rekening mee te houden.

We begonnen met een oude, donkere transportkist. Hiervoor hebben we een trainingsluik waardoor we de dieren kunnen belonen. Dit luik mag er op het transport niet inzitten. Dan moet de kist zo goed als dicht zijn, zodat niemand met zijn vingers bij de dieren kan komen. Deze trainingskist heb ik nog iets laten aanpassen zodat we ook aan de zijkant voerluikjes hadden. Op die manier kon ik ze ook belonen als ze maar een klein stukje in de kist staan. 

Toen we de daadwerkelijke transport kisten te zien kregen, bleken deze wit te zijn. Daar schrok ik wel van, want ik was bang dat dat een groot verschil zou zijn voor de dieren. Gelukkig bleek dit niet waar te zijn.

Ambra en Hugo vormden geen probleem. Met Ambra kon ik deze training wel filmen voor RTV NH, voor de serie Remy en zijn vrienden.

https://www.nhnieuws.nl/nieuws/248113/leeuwin-ambra-wordt-op-haar-reis-naar-zuid-afrika-voorbereid

Voor Ambra en Hugo maakte het ook niet veel uit of er iemand op de kist zat en wie dat was. De persoon op de kist, moest er in eerste instantie zitten om het luik achter het dier dicht te doen. We hadden besloten om het luik niet te trainen, maar die op de dag van transport dicht te doen. Dit om te voorkomen dat we met het luik een hele grote terugval zouden krijgen. Maar we wilde natuurlijk wel de persoon op de kist trainen.

Simba en Isolde waren een grotere uitdaging. Simba was niet echt te motiveren voor enige vorm van training en dus ook niet voor de kisttraining. Ik ben in het begin lang bezig geweest om een goede beloning te vinden om hem maar te motiveren. Van allerlei soorten voedselbeloning (bloed, kuikens, konijnenpoten) tot geurbeloning (vers gras, oliën, antilopenmest) en speelgoed. Hij leek in het begin niet echt bang te zijn voor de kist, want als de motivatie er was, dan liep hij er wel in. Maar vaak was die motivatie zoek.
Isolde was wel gemotiveerd in de training, maar vond de hele kist maar spannend. Zeker toen we in de fase kwamen dat er iemand op moest zitten. Toch bereikte ik met Isolde langzaam aan wel het gewenste doel. Ze liep op commando de kist in, ook als er iemand op de kist zat. En er ook weer rustig uit als ik dat vroeg. Het zag er veelbelovend uit. We trainden met verschillende mensen op en naast de kist en het ging allemaal goed. 

Bij Simba kwam er een grote terugval. Op een dag liep hij redelijk op commando de kist in, toen mijn collega op de kist zat. Maar op dat moment schrok hij ergens van. Tot op heden, weet ik nog steeds niet precies waarvan, maar Simba had de link gelegd met iemand op de kist.
Ik kreeg hem dus niet meer de kist in als er iemand op zat. Ongeacht de beloning die ik kon geven.

Langzaamaan begon ik bang te worden dat we hem toch moesten gaan verdoven. Dus we zijn gaan overleggen hoe we de persoon op de kist konden weghalen door de kist op een andere manier te sluiten. Dat hebben we uiteindelijk kunnen oplossen door het hydraulische luik van het binnenverblijf te vervangen door een handmatig te bedienen variatie. Op die manier konden we dat luik rustig laten zakken ipv ineens. En dus voorkomen dat er een staart of poot tussen zou komen te zitten. En dit maakte een wereld van verschil. Simba ging de kist weer in, want er zat niemand op. En de persoon ernaast deed hem helemaal niets. We hadden weer hoop.

Op de dag van het transport ging het ook bijna allemaal voorspoedig. Hugo en Ambra liepen zo de kist in. Ze merkte niet eens dat het luik dicht ging, omdat ze zo gefocust waren op mijn beloning. Pas toen ik stopte met belonen, schrokken ze omdat ze niet meer weg konden. Maar ze werden redelijk snel weer rustig. Ook dit is weer gefilmd door RTV NH.

https://www.nhnieuws.nl/nieuws/257593/remy-en-zijn-vrienden-leeuwen-beginnen-nieuw-leven-in-zuid-afrika

Bij Simba en Isolde hebben we nog lang getwijfeld over wie we eerst zouden doen. Normaal kwamen Simba en Isolde weer bij elkaar na een training. Maar nu zou dat niet gebeuren. En wie van de 2 zou het meest in de stress schieten als de ander niet terug komt? We wisten het niet. Dus we besloten om met Isolde te beginnen. Dat leek ons de meest logische keus, aangezien zij in de training het meest zeker was. Maar waar ik geen rekening mee had gehouden, is dat de persoon die op die dag hielp, nog nooit mee had geholpen in de training. Het was een ervaren dierverzorger die Isolde goed kende, dus ik verwachte geen problemen. We hadden besloten om de 2e persoon bij Isolde weer op de kist te zetten. Dit was nooit een probleem voor Isolde, en mocht Isolde erg schrikken als het luik dicht ging, dan was dit veiliger. Maar voor Isolde was dit dus anders. Ze vertrouwde het voor geen meter. Ze wilde de kist niet in. Na een paar keer proberen, besloten we om Isolde even wat rust te geven en Simba te proberen.
En ondanks dat we dus de meeste angst hadden dat hij niet de kist in zou gaan… Liep hij zonder enige twijfel de kist in en konden we het luik zonder moeite laten zakken. Wat een meevaller.Voor Isolde bedachtten we een nieuw plan. Een andere persoon, voor haar veel minder bekend, en dan weer naast de kist. Een meer vertrouwde situatie, die we vaker hadden geoefend de laatste tijd. En toen liep ze, wel wat twijfelend, de kist in. En konden we snel het luik laten zakken.

                                                Ambra in kist                                 Alle 4 klaar voor transport                                      Simba in de kist

Al met al hadden we binnen anderhalf uur, 4 leeuwen op een vrijwillige en zo positief mogelijke manier in hun transportkist gekregen. Hopelijk zorgt dit er ook voor dat het transport zelf minder stressvol zal zijn. Een mooi resultaat van ongeveer een half jaar training. De dieren zitten nu in mooie grote verblijven in Afrika en kunnen daar van hun oude dag genieten. Ook voor alle toekomstige transporten gaan we dit trainen. We hebben een hoop geleerd, wat aangepast en dus wordt de kans op succes steeds groter. Momenteel zijn Iwan en Drago (twee tijgers) in training voor hun transport. We weten nog niet transport zal plaats vinden, maar hopelijk snel.                                                    Hugo in Afrika

Tijgers vangen? Hoe bedoelt ze dat nou weer? Ik hoor het je denken. Ik bedoel natuurlijk niet echt wilde tijgers vangen uit de natuur. Dat zou raar zijn. Nee waar ik het over heb is tijgers voor bepaalde doeleinden in hun binnenhok opsluiten. Bijvoorbeeld om hun buitenverblijf schoon te maken. Of in geval van storm, wanneer er kans is dat er bomen op het verblijf waaien.

Zoals jullie misschien weten, ben ik niet alleen werkzaam bij de roofvogels op Landgoed Hoenderdaell, maar ook bij de leeuwen en tijgers van Stichting leeuw. Een stichting die zich op het terrein van Landgoed Hoenderdaell bevindt en die zich richt op het opvangen van leeuwen en tijgers uit bijvoorbeeld circussen of uit de particuliere sector. Deze leeuwen en tijgers worden indien mogelijk terug gebracht naar een reservaat in hun oorspronkelijke klimaat. Voor de leeuwen betekend dit naar Afrika en voor sommige tijgers is dit naar Thailand.

Toen ik bij stichting leeuw kwam werken waren er een aantal tijgers die eigenlijk liever niet opgesloten werden. Ik heb het hier over 3 van onze Siberische tijgers, Bombay, Bodhana en Valesca. Aangezien we toch echt wel op regelmatige basis het buitenverblijf willen schoonmaken, moeten de dieren af en toe echt even binnen zitten. Daarnaast willen we ze ook bij een windkracht van boven de 8bft liever binnen hebben. Dit ivm de veiligheid, zoals je je kunt voorstellen.

In de oude situatie werd er voer binnen gelegd en werd er iemand bij het knopje gezet dat het luik bediend om ze op te sluiten. Deze persoon stond daar soms wel een half uur of langer te wachten. Na 1x hier gestaan te hebben, had ik zoiets van: dit MOET anders. Ik heb echt het geduld, en de tijd niet om hier te gaan staan. Daarnaast wordt het alleen maar moeilijker. Want soms lukte het niet, gingen we weg en kwam de tijger dus later binnen om zijn maaltje te halen. Hij had dus ‘gewonnen’. Hiermee leerde we hem alleen maar dat hij wat langer moest wachten om zijn eten te gaan halen.

Om dit te veranderen moesten er eigenlijk een paar regels komen. Niet voor de tijgers, maar voor de dierverzorgers. En we moesten gaan kijken waarom de dieren niet binnen willen komen.

De eerste regel werd: we sluiten ze niet meer elke dag op, maar maximaal 1x in de 2 -3 weken (dit moest wel, zeker omdat in de zomer de botten die mee naar buiten genomen werden echt heel erg vies werden…). En we proberen het dan maximaal een kwartier. Is het dan nog niet gelukt haal je het eten weg. De volgende dag krijgt het dier dan nog een poging met meer eten.

Als de dieren opgesloten waren, dan gingen we gelijk schoonmaken en legden we buiten altijd wat nieuws / leuks neer. Denk aan speelgoed, geurverrijking of soms zelfs wat extra eten. Ze zaten dus ook niet meer dan 15-20 minuten binnen. Daarna ging het luik weer open. In de periode dat we hier mee begonnen werd het weer beter en hebben we eigenlijk geen stormen meer gehad.

Ook zijn we de binnenhokken leuker gaan maken. Waar mogelijk, kregen de dieren niet 1, maar 2 binnenhokken. We legden een strobedje aan. En als we ze wilden opsluiten legde we naast eten (veel kleine stukken, ipv 1 groot stuk) ook speelgoed en andere verrijking neer. Er was dus binnen meer te beleven en na het opsluiten was er ook buiten meer te beleven.

Dus eigenlijk gingen we de dieren niet meer vangen. Ze mochten veel vaker hun eten gewoon snel pakken en naar buiten gaan. En als ze toch een keer opgesloten moesten worden, dan was dat zo kort mogelijk met een hoop positieve dingen aan het opsluiten gekoppeld.

Voor ons leverde dit tijdwinst op, doordat we niet meer ‘uren’ bij het knopje stonden (ook al waren meestal de vrijwilligers de sjaak). En voor de dieren werd het steeds positiever.

Zo positief zelfs dat de moeilijkste tijger (Bombay) de laatste tijd niet altijd meer naar buiten gaat met zijn eten, maar binnen blijft liggen om het eten op te eten. Een actie die hij tot nu toe in al zijn jaren bij Stichting Leeuw nog nooit heeft gedaan.

Valesca en Bodhana vinden het binnen zijn al helemaal niet meer erg en zijn soms zelfs niet naar buiten te krijgen. Hun kunnen we nu met hun eten opsluiten en daarna weer loslaten. Dit scheelt een hoop vieze botten buiten en geeft ons de kans om de buiten verblijven op regelmatige basis schoon te maken. Voor Valesca heeft het een hoop geholpen dat ze samen met Kuma kwam te zitten. Kuma vond het binnen zijn niet erg en sinds ze samen zitten, is het ook voor Valesca geen probleem meer.

Ook trainen we de tijgers. Zowel in het binnen- als in het buitenverblijf. Dit heeft als bijkomend voordeel (naast de gedragingen die we aanleren ter controle van de gezondheid) dat de dieren steeds meer vertrouwen in ons krijgen. Ze gaan de dierverzorgers associëren met leuke en positieve dingen. We merken dat ook dit bijdraagt aan het makkelijker binnen komen en het minder spannend vinden om opgesloten te worden.

Onze volgende stap voor Bombay is om op een gecontroleerde manier het luik dicht te doen. Dus als hij binnen is, laten we het luik heel kort zakken. Geven hem direct eten en doen het luik gelijk weer open. Hiermee hopen we te bereiken dat hij leert dat het dichtgaan van het luik, hem eigenlijk alleen maar iets oplevert. En er niks ergs gebeurt. Want het binnen zijn aan zich is niet eng. Het opgesloten zijn is wat hij niet leuk vindt.

Dus door niet meer te vangen, kunnen we onze tijgers weer vangen. Of vriendelijker gezegd: binnen opsluiten als dit noodzakelijk is.

Het is alweer een tijdje stil op deze website. Maar dat heeft wel een goede reden gehad. Afgelopen maand heb ik twee presentaties gegeven. 1 bij de Reefz sessie bij Hogeschool Larenstein en 1 op het 1^e Nationale dierentrainers congres van de Dierentrainers Academie. Deze laatste heb ik samen met Silke gedaan.

Beide presentaties gingen over het verbeteren van het welzijn van de roofvogels op Landgoed Hoenderdaell. In 2018 hebben we op het IMATA congres verteld over ons Avitorium project. In het Avitorium geven we een (roof)vogel demonstratie met vogels die niet meer op traditionele manier gehouden worden, maar die los in grote volières zitten. Dit is een vrij nieuw concept in Nederlandse dierentuinen, maar zeker in de valkerij. Vooral als je kijkt naar de opbouw van ons Avitorium.
De grote en hoge volières grenzen direct aan het demoveld. De vogels dragen geen riempjes meer. En alle vogels worden op een positieve manier getraind door middel van beloning. De vogels hebben zelf de keuze of ze mee gaan doen in een training of demonstratie. Wat wij tot nu toe in andere parken gezien hebben, is vaak een deel van deze dingen. Wel vliegen vanuit volières, maar dan veel kleiner. Of in het trainen nog steeds gebruik maken van riemen en afdragen (een vogel op de hand vasthouden en hem op die manier aan de omgeving laten wennen, de vogel kan dan niet weg als het spannend is).

De presentaties van afgelopen maand waren een vervolg op die van het IMATA congres. In de nieuwe presentaties gingen we dieper in op het welzijn van de dieren. Om aan te tonen dat het welzijn verbeterd is. Hiervoor gebruikten we de 14 welzijnspunten die voortkomen uit het EU project Welfare Quality. Aan de hand van deze 14 punten bekeken we het welzijn van de vogels in de oude en in de nieuwe situatie. Hiervoor gebruikten we diverse smileys. Zie onderstaande afbeelding.

Zoals duidelijk te zien is, is het welzijn zeer zeker verbeterd! Deze analyse is alleen gebaseerd op de oude en nieuwe situatie van Landgoed Hoenderdaell. En dus niet automatisch te vertalen naar alle vogeldemonstraties. Want zoals in elke vak zijn er hele slechte valkeniers / vogelhouders en heel goede. En alles daartussenin.

Maar we zien bij ons dus een duidelijke verbetering in het welzijn van de dieren. Die voor een deel komt doordat het houden van de dieren drastisch veranderd is. Maar ook voor een deel komt doordat we anders zijn gaan trainen. Iets wat onlosmakelijk verbonden was aan het anders houden. Want onze baas gaf ons de opdracht: ik wil geen riemen meer, maar wel demonstraties! En deze opdracht hield veel meer in dan alleen maar volières bouwen.

En ja we zijn erg trots op wat we bereikt hebben in het Avitorium, maar dat is niet de enige reden waarom we deze presentatie willen geven. Met het geven van deze presentaties willen we vooral aangeven dat het ook anders kan! Dat mensen moeten nadenken over hoe ze het welzijn van hun dieren kunnen verbeteren. En vooral ook dat “we doen het al jaren zo”, misschien niet de beste reden is om iets nog steeds zo te doen.

Eindelijk weer eens een nieuw trainingsfilmpje. Dit keer over gezondheidstraining.

Als je kijkt naar dierentuinen, dan zie je dat 1 van de belangrijkste redenen om aan training te doen, het controleren van de gezondheid is. We leren dolfijnen om zich aan alle kanten aan te laten raken. We leren leeuwen en tijgers om hun mond open te doen. We leren vogels om vrijwillig hun nagels te knippen. Zelfs vrijwillig bloed prikken leren we veel dieren in de dierentuin aan. Meestal doen we deze training omdat het vangen en vast houden van verschillende diersoorten niet kan of heel gevaarlijk is. Daarnaast is het niet gewenst om een dier te moeten verdoven om bepaalde gezondheid checks uit te voeren.

Echter als we kijken naar onze huisdieren dan zien we die training nog veel minder. Een hond of kat zijn in de meeste gevallen veel makkelijker vast te houden en onder controle te houden. Of als dit minder makkelijk is, dan gaat het ook wel met een muilkorf of een vang kooitje. Maar waarom zouden we ook bij onze eigen dieren, waar we toch allemaal heel veel van houden, niet gebruik maken van training. Als we een dier vrijwillig kunnen laten stil staan om te bekijken, vrijwillig zijn mond op laten doen om de tanden te controleren of vrijwillig te laten trimmen, waarom zouden we dat dan niet doen? Wat is er fijner dan een hond die met plezier naar de dierenarts of de trimmer gaat, in plaats van vol angst en stress? Of een kat die je zonder dat ze gaat blazen of weg rent, kunt kammen of vlooien druppels kan toedienen?

En ja soms werken de dieren fantastisch mee en doen ze dat bij de dierenarts ineens niet meer. Maar zelfs dan zijn ze vast minder gestresst, omdat de handelingen zelf bekend zijn. En het aanleren van de gedragingen zorgt ook voor een positievere band tussen jou en je dier. Dus als ze dan bij de dierenarts heel bang zijn, dan is de kans groter dat je ze wat meer kunt geruststellen.

Kortom het aanleren van gezondheids gedragingen heeft alleen maar voordelen. En met onze hond Ben, ben ik daar dus ook mee begonnen. Ten eerste heb ik hem geleerd om zijn kop op een stoel te leggen. Dit is dan het start punt van de training. Tilt hij zijn kop op, dan stop ik met dat wat ik aan het doen ben. Hiermee kan Ben dus aangeven, wanneer het hem te veel wordt. Hij behoudt dus de controle. Van daaruit ben ik hem gaan aanraken, zijn oren gaan bekijken, zijn voorpoten optillen en zijn haren te gaan knippen. Verder ben ik bezig met de mond open training (dit is wel een hele lastige...) en hebben we hem geleerd om stil te blijven liggen als we medicijnen toedienen aan zijn voorhuid (tegen voorhuid ontsteking).

In het volgende filmpje zie je een samenvatting van deze trainingen: